Laçin rayonu, Azərbaycanın dilbər güşələrindən biri, 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində 2020-ci il dekabrın 1-də Ermənistan ordusu tərəfindən işğaldan azad edilib. Bu, Azərbaycanın diplomatik müharifəti, prinsipiallığı və dəmir iradəsi sayəsində mümkün olub. Laçın rayonunun işğaldan azad edilməsindən 5 il ötür. Bu müddət ərzində regionda baş verən hadisələr, bütün beynəlxalq konvensiyalara görə, müharibə cinayətləri kimi qiymətləndirilir.
Laçin rayonu, 1992-ci il mayın 18-də Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdur. İsgaldan sonra rayonun əhalisi etnik təmizləmə kampaniyasına məruz qalmış, 300-dən artiq hərbi və mülki şəxs həlak olmuş və itkin düşmüşdür. İşğal nəticəsində, 217 mədəniyyət, 101 təhsil, 142 səhiyyə müəssisəsi, 462 ticarət obyekti, 30 rabitə, 133 idarə və müəsisə, 5 musiqi məktəbi, 1 internat məktəbi, 1 orta texniki peşə məktəbi, 2 avtomaşın və müxtəlif təyinatlı istehsal müəssisələri işğalçılar tərəfindən talan edilmiş və məhv edilmişdir.
Laçın rayonu, coğrafi əhəmiyyəti ilə yanaşı, strateji bir yerdir və bu səbəbdən Ermənistan işğalçısı burada qeyri-qanuni fəaliyyətlərlə məşğul olmuşdur. Ermənistan, Cenevrə konvensiyaları ilə üzərinə götürdüyü öhdəlikləri kobud şəkildə pozaraq, coğrafi adların dəyişdirilməsi, rayonun təbii resurslarının talan edilməsi və köçkün siyasətini məqsədyönlü şəkildə həyata keçirmişdir. Bu, əsasən Suriyadan gələn erməni əsilli qaçqınların məkunlaşdırılması yolu ilə demoqrafik tərkibin dəyişdirilməsi məqsədini güdür.
Laçının işğaldan azad edilməsi, Azərbaycan üçün həm hərbi, həm də siyasi-diplomatik müstəvidə mühüm bir nailiyyətdir. Vətən müharibəsi nəticəsində əldə edilən qələbə, Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinin azad edilməsi və əhalinin öz torpaqlarına dönməsi üçün əsaslı bir dönüş yaratmışdır. 2020-ci ilin 1 dekabr tarixində imzalanan üçtərəfli bəyanatla Laçın rayonu Azərbaycana təhvil verilmişdir.
